صاحبنظران در مورد علل شکلگیری و وقوع انقلابها دیدگاههای زیادی مطرح کردهاند. برخی این دیدگاهها را به حوزههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تقسیم کرده و برخی دیگر آن را بر مبنای مکاتب سیاسی تحلیل میکنند. انقلاب اسلامی نشان داد مطالبهگری دینی میتواند عامل وقوع یک انقلاب باشد .تدا اسکاچپول تا قبل از وقوع انقلاب اسلامی، براساس معیارهای لیبرالیستی، معتقد بود انقلابها در مسیر تغییر ساختارها به وقوع میپیوندند. وی تفسیر انقلاب اجتماعی را تنها بر عوامل ساختاری و از پیش تعیین شده مبتنی میداند. او در وقوع انقلاب، نقش انقلابیان در گسترش آرمان خود و موفقیت آنها را در این زمینه انکار میکند. او در کتاب خود بر این باور است که انقلابها ساخته نمیشوند، بلکه میآیند . قبل از وقوع انقلاب اسلامی، بسیاری از کشورهای استعماری و در رأس آنها آمریکا بسیاری از منافع خویش را از ایران تأمین میکردند. شکلگیری انقلاب اسلامی موجب شد منافع غرب و بهویژه آمریکا در منطقهی استراتژیک خاورمیانه به خطر بیفتد. برژنسکی، نظریهپرداز مشهور آمریکایی، میگوید: « تجدید حیات اسلام در سراسر منطقه یا سقوط شاه و تشنجات ناشی از ایرانِ خمینی (ره)، یک مخاطره مستمر برای منافع ما در منطقهای که حیات جهان غرب کاملاً به آن وابسته است، ایجاد کرده است. بنیادگرایی اسلامی پدیدهای است که امروزه آشکارا نظم و ثبات موجود را تهدید میکند . مقام معظم رهبری به این مطلب اشاره میکند که آمریکاییها همواره منافع خویش را از کشور ایران تأمین میکردند. لذا وقوع انقلاب اسلامی شکستی سخت به نظام سلطه و سلطهطلبی آنان بوده است. ایشان در این زمینه میفرمایند: « اینکه ملاحظه میکنید بعد از پیروزی انقلاب تاکنون آمریکاییها از دشمنی با ملت و کشور و نظام جمهوری اسلامی هرگز دست نکشیدهاند و یک لحظه از دشمنی باز نایستادهاند، علت همین است. اینجا پایگاه سیاسی و اقتصادی امن و امان آمریکاییها بود. اما فکر اسلامی و ایمان اسلامی این ملت را بیدار کرد و آنها توانستند به برکت اسلام دست این سلطهطلب زیادهخواهِ زورگوی چپاولگر را کوتاه کنند. درواقع، اسلام در کشور ما بزرگترین ضربه را به استکبار آمریکایی زده است. بنابراین، آنها هم بزرگترین کینه را دارند و برای مهار اقداماتی میکنند . » ادامه مطلب